Ô nhiễm môi trường biển đang trở thành một trong những thách thức nghiêm trọng nhất đối với hệ sinh thái toàn cầu. Khi các hoạt động của con người ngày càng gia tăng như xả thải công nghiệp, rác thải nhựa, khai thác tài nguyên không kiểm soát… đã và đang khiến nước biển bị biến đổi tính chất, gây tổn hại nghiêm trọng đến đa dạng sinh học, sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế biển. Vậy ô nhiễm môi trường biển là gì? Nguyên nhân do đâu và giải pháp khắc phục như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Video chung tay giải cứu môi trường biển bị ô nhiễm
Ô nhiễm môi trường biển là gì?
Ô nhiễm môi trường biển là tình trạng nước biển bị biến đổi tính chất do nhiều nguyên nhân khác nhau tác động nên. Từ đó gây ảnh hưởng tiêu cực đến các chỉ số sinh hóa của nước biển gây hại cho sức khỏe con người và những động vật sinh sống ở biển.
Khi nước biển bị ô nhiễm, các loài sinh vật dưới đáy đại dương cũng đứng trước nguy cơ tuyệt chủng cao. Sự suy giảm đa dạng sinh học này kéo theo những tác động tiêu cực đến toàn bộ hệ sinh thái và làm biến đổi nghiêm trọng cảnh quan biển, để lại nhiều hậu quả nặng nề và lâu dài.
Tình trạng môi trường biển bị ô nhiễm ở Việt Nam
Việt Nam hiện đứng thứ tư trên thế giới về lượng rác thải nhựa đổ ra biển. Theo báo cáo, chất thải nhựa chiếm tới 94% tổng lượng rác thải được tìm thấy ở các khu vực ven sông, ven biển, trong đó 60% là nhựa dùng một lần. Lượng chất thải rắn sinh hoạt từ 28 tỉnh ven biển của Việt Nam ước tính khoảng 14,03 triệu tấn mỗi năm (tương đương khoảng 38.500 tấn mỗi ngày).
Từ năm 1987 đến nay, Việt Nam đã ghi nhận hơn 90 vụ tràn dầu gây tổn thất nghiêm trọng cho hệ sinh thái và nguồn tài nguyên biển. Các sự cố tràn dầu chủ yếu do tai nạn tàu chở dầu, hoạt động khai thác và vận chuyển dầu mỏ làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái và các loài sinh vật biển.
Nước thải từ các khu công nghiệp, đô thị và nông nghiệp chứa các chất ô nhiễm như kim loại nặng, hóa chất độc hại và chất dinh dưỡng dư thừa gây ô nhiễm nước biển và làm suy thoái các hệ sinh thái biển. Các chất thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp, nông nghiệp từ các khu đô thị, khu công nghiệp hay các nhà máy không được xử lý sạch rồi đổ thẳng ra sông, biển gây nên ô nhiễm môi trường biển.
Ô nhiễm môi trường biển dẫn đến suy thoái các hệ sinh thái biển như rạn san hô, rừng ngập mặn và thảm cỏ biển làm giảm đa dạng sinh học và ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản. Theo số liệu của Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam, đến nay có khoảng 20% rạn san hô có độ phủ san hô sống nghèo (độ phủ 0-25%), 60% thuộc loại thấp (26-50%).
Ngoài ra, trên thế giới vấn nạn ô nhiễm môi trường biển đang là thách thức lớn tại nhiều quốc gia. Nguồn tài nguyên thiên bị khai thác cạn kiệt dẫn đến nguy cơ môi trường biển bị ô nhiễm nghiêm trọng gây ra nhiều hậu quả ảnh hưởng đến kinh tế – xã hội.
Nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường biển
Ô nhiễm môi trường biển là một vấn đề nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái, sức khỏe con người và nền kinh tế biển. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:
Nguyên nhân tự nhiên
- Hoạt động núi lửa dưới biển: Phun trào nham thạch và bụi khói từ núi lửa có thể làm thay đổi tính chất nước biển gây chết hàng loạt sinh vật và ô nhiễm nguồn nước.
- Sạt lở và bào mòn đất: Quá trình sạt lở đất và bào mòn núi đồi đưa đất, cát và các chất ô nhiễm vào biển làm ảnh hưởng đến chất lượng nước.
- Triều cường và nước biển dâng: Sự gia tăng mực nước biển do triều cường và biến đổi khí hậu có thể mang theo các chất ô nhiễm từ đất liền ra biển.
- Sự phun trào khiến bụi và khói bốc lên tầng cao: Khi nham thạch phun trào, bụi và khói có thể bị cuốn theo dòng không khí và nước mưa, phát tán lên cao trong khí quyển. Hiện tượng này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng không khí và gây tác động tiêu cực đến môi trường xung quanh.
- Hòa tan các chất muối khoáng: Các đợt phun trào có thể làm gia tăng lượng muối khoáng hòa tan trong nước, bao gồm cả những chất độc hại như asen và kim loại nặng. Chúng làm gia tăng nguy cơ ô nhiễm nguồn nước, đe dọa sức khỏe con người và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái.
Nguyên nhân do con người
- Rác thải nhựa và sinh hoạt: Việc sử dụng đồ nhựa một lần và xả rác bừa bãi, đặc biệt từ hoạt động du lịch góp phần lớn vào ô nhiễm biển. Việt Nam là một trong những quốc gia xả rác thải nhựa ra biển nhiều nhất thế giới.
- Nước thải công nghiệp và sinh hoạt: Nhiều nhà máy và khu dân cư xả thải trực tiếp ra sông từ đó chảy ra biển mà không qua xử lý gây ô nhiễm nghiêm trọng.
- Tràn dầu và khai thác dầu khí: Hoạt động khai thác dầu khí và sự cố tràn dầu từ tàu thuyền làm ô nhiễm nước biển, ảnh hưởng đến sinh vật biển và chất lượng nước.
- Phú dưỡng và thủy triều đỏ: Sự gia tăng chất dinh dưỡng từ phân bón và nước thải nông nghiệp gây hiện tượng tảo nở hoa, làm giảm oxy trong nước và gây chết sinh vật biển
- Hoạt động đánh bắt bằng chất nổ, điện và hóa chất độc hại: Việc con người sử dụng chất nổ, dòng điện hoặc các loại chất độc để khai thác thủy hải sản có thể khiến nhiều loài sinh vật biển chết hàng loạt, thậm chí đẩy một số loài đến bờ vực tuyệt chủng. Hơn nữa, do khó kiểm soát, các xác sinh vật không được thu gom sẽ phân hủy ngay trong môi trường biển, làm gia tăng mức độ ô nhiễm nguồn nước.
Hậu quả khi môi trường biển bị ô nhiễm
Ô nhiễm môi trường biển kéo theo hàng loạt hậu quả nghiêm trọng, bao gồm:
- Suy giảm đa dạng sinh học, đặc biệt ảnh hưởng nghiêm trọng đến các hệ sinh thái như rạn san hô.
- Làm tổn hại hoặc dẫn đến tuyệt chủng nhiều loài sinh vật và hải sản sinh sống ven bờ.
- Làm mất cảnh quan biển ảnh hưởng tiêu cực đến ngành du lịch và giảm sút doanh thu.
- Ăn mòn, làm hư hỏng máy móc, thiết bị khai thác tài nguyên và phương tiện vận tải đường thủy.
- Ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế biển bền vững.
Giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường biển
Thúc đẩy ý thức bảo vệ môi trường biển của công đồng
Để bảo vệ môi trường biển một cách hiệu quả và lâu dài việc nâng cao ý thức của người dân đóng vai trò then chốt. Những chương trình tuyên truyền, giáo dục thông qua các chiến dịch xanh không chỉ giúp cộng đồng hiểu rõ hơn về mức độ nguy hại của ô nhiễm biển mà còn khơi dậy tinh thần trách nhiệm trong mỗi cá nhân.
Các hoạt động thiết thực như dọn rác ven biển, trồng cây xanh hay tổ chức các buổi truyền thông về bảo vệ hệ sinh thái biển nên được triển khai thường xuyên và rộng khắp. Bên cạnh đó, việc khuyến khích lối sống thân thiện với môi trường nói không với rác thải nhựa, ưu tiên sản phẩm xanh, tiết kiệm nước và năng lượng cũng là cách góp phần bảo vệ biển xanh theo hướng bền vững, bắt đầu từ chính mỗi người trong cộng đồng.
Tăng cường quản lý hoạt động khai thác tài nguyên biển
Để bảo vệ môi trường biển một cách hiệu quả, việc quản lý chặt chẽ các hoạt động khai thác tài nguyên là vô cùng cần thiết. Các bộ, ngành và cơ quan chức năng cần ban hành và thực thi nghiêm túc các quy định liên quan đến khai thác biển bền vững.
Đồng thời, cần xử lý nghiêm các hành vi vi phạm như khai thác quá mức, sử dụng phương pháp huỷ diệt sinh thái. Hoạt động quy hoạch khai thác cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học, đặt mục tiêu bảo vệ hệ sinh thái biển và đa dạng sinh học làm trọng tâm.
Thu gom và xử lý rác thải hiệu quả
Để hạn chế ô nhiễm môi trường biển, cần triển khai đồng bộ các biện pháp quản lý, thu gom và xử lý rác thải sinh hoạt lẫn công nghiệp. Hệ thống thu gom rác tại khu dân cư và ven biển cần được nâng cao đảm bảo việc phân loại và xử lý được thực hiện đúng quy trình kỹ thuật.
Việc đầu tư vào các công trình xử lý nước thải đạt chuẩn là vô cùng cần thiết nhằm ngăn chặn nguy cơ xả thải trực tiếp ra biển.
Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh việc hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần, khuyến khích thu gom và tái chế nhựa để giảm thiểu lượng rác thải nhựa đang ngày càng đổ ra đại dương.
Phát triển du lịch theo hướng bền vững
Để phát triển du lịch biển bền vững, cần xây dựng chiến lược quy hoạch hợp lý nhằm hạn chế những tác động tiêu cực đến hệ sinh thái biển. Một yếu tố then chốt là nâng cao nhận thức của du khách thông qua hoạt động tuyên truyền và giáo dục về bảo vệ môi trường. Đồng thời, cần đẩy mạnh các loại hình du lịch xanh, khuyến khích du khách tham gia các hoạt động thân thiện với thiên nhiên và chú trọng đến việc thu gom, xử lý rác thải phát sinh từ du lịch, góp phần giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ đại dương.
Tuyên truyền và giáo dục du khách về ý thức bảo vệ môi trường biển là hoạt động cần thiết.
Đẩy mạnh các hoạt động du lịch thân thiện với môi trường và xử lý rác thải phát sinh từ du lịch góp phần giảm thiểu ô nhiễm và bảo vệ đại dương.
Tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo vệ môi trường biển
Hợp tác quốc tế giữ vai trò quan trọng trong nỗ lực bảo vệ đại dương. Việc chia sẻ kinh nghiệm, công nghệ xử lý ô nhiễm và tích cực tham gia các hiệp định quốc tế là điều cần thiết. Bên cạnh đó, mỗi quốc gia cần nghiêm túc thực hiện các cam kết đã ký. Đặc biệt, việc tăng cường phối hợp giữa các nước trong khu vực để giải quyết các vấn đề môi trường biển xuyên biên giới sẽ góp phần bảo vệ biển một cách toàn diện và bền vững.
Một số hình ảnh ô nhiễm môi trường biển
Trên đây là những thông tin về thực trạng ô nhiễm môi trường biển và hậu quả nghiêm trọng từ tình trạng này. Hy vọng bài viết sẽ giúp mỗi chúng ta nâng cao ý thức bảo vệ bền vững cho biển cả và các sinh vật sinh sống tại biển.
Tôi là Hưng Thịnh từng tốt nghiệp đại Tài Nguyên và Môi Trường Hà Nội. Có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực vệ sinh môi trường. Tôi là chuyên gia trong lĩnh vực xử lý chất thải, Hút bể phốt, Thông tắc cống, Nuôi cấy và vận chuyển bùn vi sinh trên toàn quốc. Nếu cần hỗ trợ có thể liên hệ đến chúng tôi bạn sẽ được các chuyên gia đầu nghành tư vấn giải pháp xử lý triệt để.
