Xả rác bừa bãi không chỉ là hành vi thiếu ý thức nơi công cộng mà còn là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng tại Việt Nam hiện nay. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thực trạng, hậu quả và những giải pháp cấp thiết nhằm chấm dứt tình trạng xả rác bừa bãi góp phần xây dựng môi trường sống xanh – sạch – đẹp.
Video hậu quả của việc xả rác bừa bãi
Thực trạng xả rác bừa bãi hiện nay ở Việt Nam
Tình trạng xả rác bừa bãi tại Việt Nam xuất hiện ở khắp nơi, từ các thành phố đến nông thôn đặc biệt tại các khu vực công cộng như công viên, đường phố, bãi biển và khu dân cư.
Theo thống kê, mỗi năm Việt Nam thải ra khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, trong đó từ 0,28 đến 0,73 triệu tấn trôi ra biển. Tuy nhiên, chỉ khoảng 27% được tái chế hoặc tái sử dụng, phần còn lại chủ yếu bị chôn lấp hoặc đốt bỏ .
Hiện nay, phương pháp xử lý rác thải chủ yếu là chôn lấp và đốt thủ công. Trên cả nước có hơn 660 bãi chôn lấp nhưng chỉ khoảng 120 bãi là hợp vệ sinh.
Nguyên nhân xả rác bừa bãi
- Ý thức bảo vệ môi trường còn thấp: Một bộ phận người dân vẫn chưa thực sự hiểu rõ mức độ nguy hại của hành vi xả rác bừa bãi đến môi trường sống và sức khỏe cộng đồng.
- Cơ sở hạ tầng xử lý rác chưa đáp ứng nhu cầu: Hệ thống thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải hiện nay đang bị quá tải hoặc hoạt động chưa hiệu quả, khiến rác thải thường xuyên bị tồn đọng tại các khu vực công cộng, kênh rạch và hệ thống thoát nước mưa.
- Sự gia tăng nhanh chóng của sản xuất và tiêu dùng: Tốc độ phát triển kinh tế kéo theo lượng rác thải sinh hoạt, công nghiệp và nông nghiệp tăng mạnh, trong khi hệ thống quản lý chất thải lại chưa được đầu tư tương xứng để kiểm soát hiệu quả.
- Thói quen xả rác thiếu kiểm soát: Việc xả rác không đúng nơi quy định phần lớn bắt nguồn từ sự thiếu giáo dục, tuyên truyền từ gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội.
- Thiếu chế tài xử phạt nghiêm minh: Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng xả rác bừa bãi là do việc xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe. Nhiều nơi vẫn chưa áp dụng triệt để các quy định pháp luật hiện hành, hoặc mức phạt còn nhẹ, chưa đủ khiến người dân thay đổi hành vi. Điều này tạo ra tâm lý chủ quan, xem nhẹ trách nhiệm bảo vệ môi trường, từ đó khiến tình trạng vứt rác không đúng nơi quy định tiếp diễn tràn lan.
Tác hại của việc xả rác bừa bãi
Việc xả rác bừa bãi không chỉ thể hiện ý thức kém mà còn gây ra hàng loạt hệ lụy nguy hiểm cho môi trường và sức khỏe cộng đồng:
Ô nhiễm môi trường:
- Ô nhiễm đất: Rác thải,đặc biệt là rác thải nhựa và hóa chất độc hại khi thấm xuống đất làm ô nhiễm nguồn đất ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng và các sinh vật trong đất.
- Ô nhiễm nước: Rác thải bị vứt xuống sông, hồ, kênh rạch hoặc theo nước mưa chảy ra các nguồn nước gây ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt và sản xuất. Các chất độc hại từ rác thải có thể ngấm vào nước ngầm gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật.
- Ô nhiễm không khí: Rác thải hữu cơ phân hủy tạo ra mùi hôi thối khó chịu và các loại khí độc hại như metan (CH4), amoniac (NH3) gây ô nhiễm không khí. Việc đốt rác thải tự phát còn thải ra nhiều khói bụi và các chất độc hại khác ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp.
Ảnh hưởng đến sức khỏe con người:
- Lây lan dịch bệnh: Rác thải là nơi sinh sản và trú ngụ của nhiều loại vi khuẩn, virus, ruồi, muỗi, chuột và các loại côn trùng gây bệnh. Chúng có thể lây lan các bệnh nguy hiểm như tiêu chảy, tả, lỵ, sốt xuất huyết, sốt rét, dịch hạch…
- Bệnh hô hấp: Việc đốt rác hoặc sống gần khu vực xả rác gây ô nhiễm không khí, làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp như hen suyễn, viêm phế quản thậm chí ung thư phổi.
- Rác thải y tế nguy hiểm: Những vật dụng y tế đã qua sử dụng như kim tiêm, băng gạc, vỏ thuốc nếu bị xả bừa bãi có thể làm lây lan các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như HIV, viêm gan B và C.
- Nguy cơ tai nạn: Rác thải sắc nhọn như thủy tinh vỡ, kim tiêm có thể gây ra các vết thương, nhiễm trùng. Các bãi rác tự phát có thể gây cháy nổ nguy hiểm đến tính mạng và tài sản.
- Ảnh hưởng đến tâm lý: Môi trường sống ô nhiễm, bẩn thỉu gây cảm giác khó chịu, căng thẳng ảnh hưởng đến tinh thần và chất lượng cuộc sống.
Ảnh hưởng đến hệ sinh thái
Rác thải lấn chiếm không gian sống của các loài thực vật và động vật trên cạn, các loại sinh vật dưới nước khiến chúng có thể nhầm lẫn rác thải với thức ăn và nuốt phải dẫn đến nhiều tình trạng gây hại như:
- Mắc kẹt và bị thương: Các loài động vật có thể bị mắc kẹt trong các loại rác thải như túi nilon, dây thừng, lưới đánh cá bỏ đi dẫn đến bị thương, ngạt thở hoặc chết đói.
- Ngộ độc: Các chất độc hại từ rác thải ngấm vào môi trường có thể gây ngộ độc cho các loài sinh vật khi chúng tiếp xúc hoặc ăn phải.
- Ảnh hưởng đến quá trình sinh sản: Ô nhiễm môi trường biển do rác thải có thể làm giảm khả năng sinh sản của các loài sinh vật hoặc gây ra các dị tật ở thế hệ sau.
- Giảm số lượng các loài: Ô nhiễm và suy thoái môi trường do rác thải có thể làm giảm số lượng hoặc thậm chí tuyệt chủng một số loài sinh vật gây mất cân bằng trong chuỗi thức ăn và lưới thức ăn.
- Tích tụ chất độc: Các chất độc hại từ rác thải có thể tích tụ trong cơ thể các loài sinh vật theo chuỗi thức ăn gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cả hệ sinh thái, bao gồm cả con người khi tiêu thụ các loài sinh vật này.
- Ảnh hưởng đến nơi cư trú và sinh sản: Rác thải có thể làm thay đổi cấu trúc môi trường sống, phá hủy các tổ, hang ổ, nơi sinh sản của các loài động vật.
Ảnh hưởng đến kinh tế – xã hội:
- Mất mỹ quan đô thị: Rác thải bừa bãi làm mất vẻ đẹp cảnh quan, gây ấn tượng xấu đối với du khách và người dân.
- Ảnh hưởng đến du lịch: Các khu vực ô nhiễm rác thải sẽ trở nên kém hấp dẫn du khách, gây thiệt hại cho ngành du lịch.
- Tốn kém chi phí xử lý: Việc thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải tốn kém rất nhiều chi phí của nhà nước và cộng đồng.
- Ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản: Đất và nước bị ô nhiễm làm giảm năng suất cây trồng và vật nuôi, gây thiệt hại kinh tế cho người dân.
- Gây tắc nghẽn giao thông và thoát nước: Rác thải bị vứt xuống cống rãnh có thể gây tắc nghẽn hệ thống thoát nước, dẫn đến ngập úng khi mưa lớn và gây khó khăn cho giao thông.
Xả rác bừa bãi sẽ bị xử phạt như thế nào?
Tại Việt Nam, hành vi xả rác bừa bãi nơi công cộng bị xử lý theo Nghị định số 45/2022/NĐ-CP, ban hành ngày 07/07/2022 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Mức phạt được áp dụng tùy theo loại rác thải và mức độ vi phạm, cụ thể:
- Vứt đầu lọc thuốc lá không đúng nơi quy định (trong tòa nhà, khu chung cư, trung tâm thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng):
👉 Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng. - Vứt rác thải sinh hoạt sai nơi quy định (tại các khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng):
👉 Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 2.000.000 đồng. - Thải bỏ rác thải rắn thông thường sai quy định tại các khu vực trên:
👉 Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 7.000.000 đồng. - Thải bỏ chất thải nguy hại không đúng nơi quy định:
👉 Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng.
Ngoài các mức phạt hành chính, trường hợp tái phạm có thể bị áp dụng mức phạt cao hơn và kèm theo biện pháp bổ sung, nhằm tăng cường tính răn đe và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của cộng đồng.
Giải pháp đối phó tình trạng xả rác bừa bãi
Đẩy mạnh giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng
Tích hợp các chương trình giảng dạy về bảo vệ môi trường vào hệ thống giáo dục tại các cấp học.
Thường xuyên tổ chức các chiến dịch truyền thông, hoạt động ngoại khóa nhằm khơi dậy tinh thần trách nhiệm và sự tham gia tích cực của người dân trong công tác bảo vệ môi trường.
Nâng cao hiệu quả quản lý và xử lý rác thải
Đầu tư phát triển hệ thống thu gom rác thải hiện đại, ưu tiên triển khai tại các điểm nóng về ô nhiễm.
Tăng cường các chế tài phạt nghiêm minh đối với cá nhân và tổ chức vi phạm quy định về xả rác, nhằm răn đe và nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.
Thúc đẩy tái chế và giảm thiểu lượng rác thải
Triển khai các chương trình phân loại rác ngay tại nguồn, khuyến khích sự tham gia chủ động từ người dân.
Đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ tái chế tiên tiến góp phần bảo vệ môi trường một cách bền vững.
Tăng cường vai trò và sự tham gia của cộng đồng
Khởi xướng các phong trào làm sạch môi trường như nhặt rác, vệ sinh khu dân cư nhằm lan tỏa tinh thần đoàn kết và nâng cao ý thức trách nhiệm của mọi tầng lớp xã hội.
Kêu gọi sự chung tay của doanh nghiệp trong các chương trình trách nhiệm xã hội, đặc biệt là các hoạt động thu gom và tái chế rác thải.
Ứng dụng công nghệ hiện đại trong quản lý rác thải
Phát triển hệ thống cảm biến thông minh và tích hợp trí tuệ nhân tạo để giám sát và điều phối việc xử lý rác thải hiệu quả hơn.
Triển khai các ứng dụng di động hỗ trợ người dân phản ánh nhanh chóng các điểm xả rác trái phép, giúp cơ quan chức năng can thiệp và xử lý kịp thời.
Một số hình ảnh xả rác bừa bãi
Dưới đây là một số hình ảnh xả rác bừa bãi mà bạn có thể tham khảo:
Xả rác bừa bãi là hành động thiếu ý thức và đáng lên án. Do đó, hãy cùng nhau chung tay để xây dựng, bảo vệ môi trường trường xanh sạch đẹp và mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Tôi là Hưng Thịnh từng tốt nghiệp đại Tài Nguyên và Môi Trường Hà Nội. Có 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực vệ sinh môi trường. Tôi là chuyên gia trong lĩnh vực xử lý chất thải, Hút bể phốt, Thông tắc cống, Nuôi cấy và vận chuyển bùn vi sinh trên toàn quốc. Nếu cần hỗ trợ có thể liên hệ đến chúng tôi bạn sẽ được các chuyên gia đầu nghành tư vấn giải pháp xử lý triệt để.
